Bu seminerde, öncelikle modernitenin nasıl ortaya çıktığına ve Batılı siyasallıkla birlikte tüm dünyayı nasıl şekillendirdiğine değinilecek ve sonrasında da Ortadoğu’daki siyasal ve toplumsal yapı ve örgütleri köklü şekilde olumlu ya da olumsuz tesiri altına alan modernleşme örnekleri incelenecektir. Özellikle Türk, Mısır ve İran modernleşmesi örneğinden bölgenin dönüşüm dinamikleri tartışılacak ve modernleşmenin günümüze yansımaları etraflıca irdelenecektir.
Batılı modernleşmenin Batı dışı toplumları derinden etkilediği bir konjonktürde, bu tesirden sıyrılmayı başarmış, güçlü bir şekilde kendi medeniyetine temas edebilen ve muhakeme kabiliyetini haiz entelektüellere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu itibarla düzenlenen bu seminer kapsamında katılımcılara güçlü bir entelektüel birikim ve perspektif kazandırılacaktır. Öncelikle modernitenin nasıl ortaya çıktığına ve Batılı siyasallıkla birlikte tüm dünyayı nasıl şekillendirdiğine değinilecek ve sonrasında da Ortadoğu’daki siyasal ve toplumsal yapı ve örgütleri köklü şekilde olumlu ya da olumsuz tesiri altına alan modernleşme örnekleri incelenecektir. Özellikle Türk, Mısır ve İran modernleşmesi örneğinden bölgenin dönüşüm dinamikleri tartışılacak ve modernleşmenin günümüze yansımaları etraflıca irdelenecektir.
Amaç: Modernleşme sürecinde tektanrılı dinler tarihin çöplüğüne atılacak fikir sistemleri olarak görülmüş, Comte’tan itibaren sosyolojinin çoğu kurucusu dinin toplumsal hayattan uzaklaşacağı varsayımına yaslanmıştır. Modernizme ciddi kuramsal eleştiriler yönelten post-modernistler de büyük anlatı olarak dinlere pek sıcak bakmıyor; dinleri diğerleri “yanında” bir yeri olan kültür ögelerine, küçük anlatılara indirgiyorlardı. Ancak beklenenin aksine 20. yüzyıl kurum olarak ortadan kalkması beklenen dinlerin ve özellikle de İslam’ın merkezi bir konum kazanmasıyla kuramları ters yüz etti. Bu seminer, işte bu süreci anlama ve anlamlandırma çabasına bir katkı sağlamak amacındadır. Modernleşmenin Ortadoğu’da ortaya çıkışı, yayılımı, çeşitli ülkelerde modernleşme sürecinin benzerlik ve farklılıkları ve nihayet İslami hareketlerin bu sürece verdiği cevapları analiz ederek geçmişten bugüne ve bugünden yarına İslam toplumunun inşa imkânları ele alınmaya çalışılacaktır.
İçerik: Bu seminerde, “Değişme nedir?” sorusundan hareketle belli başlı değişme tipleri, değişmenin kavramsallaştırılma biçimleri, bir değişme süreci olarak modernleşme ele alınacak ve bu temelden hareketle İslam dünyasında yaşanan modernleşme süreçleri üzerinde durulacaktır. Daha sonra 20. yüzyılda modernleşmeyi aşma iddiasıyla ortaya çıkan çeşitli İslami oluşumlar incelenecektir. Seminerde bu oluşumların tarihsel süreçte geçirdiği dönüşümler üzerinde de durulacaktır. Son olarak, İslami hareketlerle, literatürde “yeni dinî hareketler” diye adlandırılan oluşumlar karşılaştırmalı olarak analiz edilecektir.
Seminerin Temel Kaynakları: Sztompka, P. (1993) Sociology of Social Change, Wiley-Blackwell.
Erkilet,A. (2017)Ortadoğu’daModernleşmeveİslamiHareketler,7.b.,İstanbul: Büyüyen Ay Yayınları.
Erkilet, A. (2018) Mazlum Doğu’nun Mağrur Çocukları, 2.b., İstanbul: Büyüyen Ay Yayınları, s. 109-135.
Seminerin Destekleyici Kaynakları: Öğrencilerin bir sosyal değişme süreci olarak modernleşmenin anlamını kavramaları, modernleşmenin ortaya çıkış ve yayılma süreçlerini izlemeleri, Ortadoğu ve Türkiye bağlamında bu sürecin somut karşılıklarını ve toplumsal etkilerini değerlendirmeleri ve modernleşmenin de üst-yapısal bir ögesi olduğu kapitalist dünya sisteme karşı özgün bir sistem arayışında olan İslami hareketlerin doğuş, gelişim süreçlerini geçmişten bugüne takip etmeleri beklenmektedir.
Öğrenci Kazanımları: Sosyal bilimlerin inceleme alanının bireylerin gönüllü ve/veya cebri ilişkilerle inşa edilirken bunun anlam dünyasının da bu ilişki örüntülerinin tarihsel arka planından bağımsız olamayacağını ve aslında insanın hem usta hem harç olduğu bir dünyanın parçası olduğunu kavramak.
Afrika Vakfı 2015 yılında Afrika üzerine eğitim ve araştırmalar yapan Ankara merkezli bir sivil toplum örgütü olarak faaliyetlerine başladı.
Ortadoğu Vakfı, Ortadoğu ile ilgili sosyal, ekonomik, kültürel, siyasi ve diğer alanlarda faaliyetler yürütmek ve çalışmaları desteklemek amacı ile 2015 yılında Ankara’da kurulmuştur.
