Ortadoğu’yu Anlama Okulu 

 

Ortadoğu, siyasal, ekonomik ve sosyal dinamikleriyle küresel gündemin merkezinde yer alan bir bölgedir. Tarihi, medeniyetlerin beşiği olması nedeniyle oldukça zengin bir geçmişe sahiptir ve antik dönemlerden itibaren kültürel, dini ve ticari bir merkez olmuştur. Bölgenin tarihsel sürecinde Osmanlı İmparatorluğu’nun egemenliğinden sömürgeci güçlerin etkilerine, Arap-İsrail savaşlarından 21. yüzyıldaki siyasi krizlere kadar pek çok önemli dönüm noktası bulunmaktadır. Bu tarihsel arka plan, bugünkü Ortadoğu’nun dinamiklerini anlamak açısından kritik öneme sahiptir.

Siyasal sistemler açısından değerlendirildiğinde, Ortadoğu’da krallıklardan cumhuriyetlere kadar farklı yönetim biçimleri bir arada bulunmaktadır. Monarşik yapısıyla Suudi Arabistan ve Ürdün, bölgenin geleneksel yönetim tarzını sürdürürken; Mısır gibi ülkeler, cumhuriyet modeliyle farklı bir siyasi yapı sergilemektedir. Arap Baharı sürecinde yaşanan toplumsal ayaklanmalar, Tunus’tan Mısır ve Suriye’ye kadar geniş bir coğrafyada siyasal dönüşümlere yol açmış, ancak bu dönüşüm her zaman demokratikleşmeyi beraberinde getirmemiştir. Bölge ülkelerinin birçoğunda süregelen otoriter rejimler ve siyasi istikrarsızlık, bölgesel güvenlik dinamiklerini de etkilemiştir. Güvenlik boyutundan bakıldığında, Ortadoğu hem iç savaşlar hem de terör örgütlerinin faaliyetleri nedeniyle sürekli bir kriz hali yaşamaktadır. Suriye’deki iç savaş, milyonlarca insanı yerinden ederek büyük bir insani krize neden olurken, Yemen’deki çatışmalar hem bölgesel hem de uluslararası aktörlerin müdahalesiyle derinleşmiştir. Filistin meselesi ise Ortadoğu’nun kronikleşmiş bir çatışma alanı olarak, hem bölge içi hem de küresel düzeyde bir güvenlik sorunu olmaya devam etmektedir. Ayrıca, İsrail ve Lübnan’daki gerilimler, İran’ın nükleer programı ve Körfez ülkelerindeki askeri harcamalar, Ortadoğu’nun güvenlik politikalarının çeşitliliğini ve karmaşıklığını yansıtmaktadır. 

Ekonomik olarak, Ortadoğu’nun dünya enerji piyasalarındaki merkezi rolü dikkat çekicidir. Bölge, dünyanın en büyük petrol ve doğal gaz rezervlerine ev sahipliği yapmaktadır. Suudi Arabistan, Irak ve İran gibi ülkeler, küresel enerji arzında kritik bir konuma sahipken, Katar sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ihracatında lider konumdadır. Bununla birlikte, bazı ülkeler ekonomik çeşitlilik arayışına yönelerek yeni kalkınma modelleri geliştirmektedir. Birleşik Arap Emirlikleri, Dubai’yi bir finans ve turizm merkezi haline getirirken, Suudi Arabistan Vision 2030 projesiyle petrol bağımlılığını azaltmayı hedeflemektedir. Bu ekonomik dönüşüm çabaları, bölgenin gelecekteki ekonomik yapısına ilişkin önemli ipuçları sunmaktadır. Bu doğrultuda ekonomik bir güç olarak enerji, Ortadoğu için hem fırsatları hem de çatışmaları ortaya çıkarmaktadır. Bölgenin enerji kaynakları, yalnızca ekonomik refahı artırmakla kalmamış, aynı zamanda jeopolitik mücadelelere de zemin hazırlamıştır. Enerji hatlarının kontrolü, bölgesel aktörler arasında stratejik bir öncelik haline gelmiştir. Aynı zamanda yenilenebilir enerjiye yapılan yatırımlar ve yeşil dönüşüm çabaları, bölgenin enerji politikalarının geleceğini şekillendirmektedir.  Bölgede mezhepsel dinamikler, bölgenin siyasal ve toplumsal yapısını derinden etkileyen unsurlar arasında yer almaktadır. Şii-Sünni ayrımı, İran ve Suudi Arabistan arasındaki bölgesel rekabetin temelini oluştururken; Lübnan, Yemen ve Bahreyn gibi ülkelerde bu mezhepsel farklılıklar siyasi krizleri derinleştirmektedir. Ortadoğu’daki mezhepsel çeşitlilik, yalnızca çatışma ve rekabet kaynağı değil, aynı zamanda bölgenin sosyal dokusunu zenginleştiren bir unsur olarak da değerlendirilebilir. Filistin meselesi, Ortadoğu’nun en kronikleşmiş sorunlarından biri olarak uluslararası siyasetin gündemindeki yerini korumaktadır. İsrail’in işgal politikaları, Gazze ve Batı Şeria’daki insani krizler, Filistin halkının haklarının korunması konusundaki küresel tartışmalarla birlikte çözüm bekleyen bir sorun olarak varlığını sürdürmektedir. Son olarak, Suriye’nin yeniden inşası, bölgesel ve uluslararası aktörlerin öncelikleri arasında yer almaktadır. İç savaşın ağır tahribatı, Suriye’nin yeniden inşası sürecinde ekonomik, siyasi ve güvenlik dinamikleriyle derinlemesine ele alınmasını gerekli kılmıştır.

Bu etkinlik, Ortadoğu’nun tarihsel, siyasal, ekonomik, güvenlik, mezhepsel ve kültürel boyutlarını derinlemesine inceleyerek, katılımcılara bölgenin küresel önemini kavrayabilmeleri için kapsamlı bir perspektif sunacaktır. Ortadoğu’nun dinamiklerini anlamak, yalnızca bölgenin iç işleyişini değil, aynı zamanda dünya siyaseti ve ekonomisinin geleceğini şekillendiren faktörleri daha iyi analiz edebilme fırsatı sağlayacaktır.

Bu etkinliğin temel amacı şu şekildedir:

• Ortadoğu'nun siyasal, ekonomik, sosyal ve kültürel dinamiklerini disiplinler arası bir perspektifle ele almak. 
• Bölgenin tarihinden enerji politikalarına, güvenlik meselelerinden mezhepsel yapılara kadar geniş bir yelpazede bilgi sunmak. 
• Sosyal bilimler alanında lisans öğrencilerinin akademik ve profesyonel gelişimlerine katkıda bulunmak. 
• Katılımcıların Ortadoğu bölgesine yönelik analitik düşünme ve eleştirel analiz becerilerini geliştirmek.

Etkinlik kontenjanı 30 lisans öğrencisi olarak planlanmış olup, etkinlik 3 gün sürecektir. Her gün 7 saatlik derslerden oluşacak etkinlikte, toplamda 21 saatlik eğitim verilecektir. Eğitim programı, 10 farklı ders konusunu kapsayacak şekilde tasarlanmıştır. Etkinlik sonunda katılımcılara katılım belgesi verilecek olup, programı başarıyla tamamlayan öğrencilerin temel düzeyde Ortadoğu bilgisi kazanacağı öngörülmektedir.

 Kurul Üyeleri

DÜZENLEME KURULU
Ad	Soyad	Unvan	Üniversite/Kurulus
Erhan	Akkaş	Doç. Dr.	Sakarya Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İslam İktisadı Ve Finans Bölümü
Mesut	Özcan	Prof. Dr.	Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü
Mehmet	Köse		İçişleri Bakanlığı
Muhammed Hüseyin	Mercan	Doç. Dr.	Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü

 

BİLİM KURULU
Ad	Soyad	Unvan	Üniversite/Kuruluş
Erhan	Akkaş	Doç. Dr.	Sakarya Üniversitesi
Murat	Yeşiltaş	Prof. Dr.	Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi
Muhammed Hüseyin	Mercan	Doç. Dr.	Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
Taha	Eğri	Doç. Dr.	Kırklareli Üniversitesi
Betül	Doğan Akkaş	Dr. Öğretim Üyesi	Ankara Üniversitesi
Ali	Erken	Doç. Dr.	Marmara Üniversitesi
Tuba	Yıldız	Dr. Öğretim Üyesi	İstanbul Üniversitesi
Mesut	Özcan	Prof. Dr.	Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi

 

DERS VEREN/SUNUM YAPAN DANIŞMAN/ÖĞRETİM ÜYELERİ
Ad	Soyad	Unvan	Üniversite/Kurulus
Haldun	Yalçınkaya	Prof. Dr.	TOBB Ekonomi Ve Teknoloji Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi Ve Uluslararası İlişkiler Bölümü
Murat	Yeşiltaş	Prof. Dr.	Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü
Tuba	Yıldız	Dr. Öğr. Üyesi	İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Temel İslam Bilimleri Bölümü İslam Mezhepleri Tarihi Anabilim Dalı
Abdulgani	Bozkurt
Mesut	Özcan	Prof. Dr.	Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü
Erhan	Akkaş	Doç. Dr.	Sakarya Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İslam İktisadı Ve Finans Bölümü
Ali Oğuz	Diriöz	Dr. Öğr. Üyesi	Tobb Ekonomi Ve Teknoloji Üniversitesi
Muhammed Hüseyin	Mercan	Doç. Dr.	Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü